بسیاری از ما گرفتگی عضلانی را شنیده‌ایم و یا به آن مبتلا شده‌ایم، گرچه تعداد کمی از افراد می‌دانند که گرفتگی عضلانی چیست اما ممکن است به دلایل مختلف اعم از نوع نشستن و ایستادن نادرست و همچنین خوابیدن در وضعیت نامناسب و یا انجام فعالیت‌های سنگین گرفتگی عضلانی را تجربه کرده باشند. گرچه گرفتگی عضلانی معمولاً کمتر از آنچه که نامش نمایان است، چشمگیر است، اما این پدیده هنوز باعث درد ناخوشایندی در ناحیه کمر، گردن، شانه‌ها و ساق پاها می‌شود. اگر گرفتگی‌های عضلانی درمان نشوند، با گذشت زمان دردناک‌تر می‌شوند یا شما را به سمت عادت‌های بدی سوق می‌دهند که می‌توانند شرایط شدیدتری ایجاد کنند.
اسپاسم عضلانی یا گرفتگی عضلات چیست؟
به عضله‌ای که به طور غیرارادی و بدون اراده آگاهانه منقبض می‌شود، اسپاسم گفته می‌شود. گرفتگی عضلات، ماهیچه ای است که به طور غیرارادی و به اجبار منقبض می‌شود و شل نمی‌شود و باعث سفت شدن قابل مشاهده یا قابل لمس عضله درگیر می‌شود. اسپاسم، انقباض عضلانی ناگهانی و شدیدی است که کاملاً غیرارادی می‌باشد و بسته به علت، ممکن است برای هر قسمت از بدن اتفاق بیفتد و از چندین ثانیه تا چندین دقیقه یا حتی طولانی تر ادامه یابد. این عارضه ممکن است حتی هر روز صبح که بیدار می‌شوید اتفاق بیافتد. بیشتر افراد حداقل یک مرتبه دچار اسپاسم عضلانی شده‌اند و اگرچه مشکل چندان بزرگ و یا جدی نمی‌باشد؛ اما برای درمان آن و بهبودی کامل، بیمار را با دردسرهای بسیاری مواجه می سازد.
چه عضلاتی بیشتر درگیر اسپاسم می‌شوند؟
حال که متوجه شدید اسپاسم چیست و اسپاسم عضله چه معنی دارد، بهتر است با عضلاتی که بیشتر درگیر گرفتگی می‌شوند آشنا شوید.
تحقیقات نشان می‌دهد عضلات و ماهیچه‌هایی که به دو مفصل متصل هستند یا از آن‌ها عبور می‌کنند، بیشتر درگیر گرفتگی و اسپاسم می‌شوند. بعضی از این عضلات و ماهیچه‌ها عبارت هستند از:
- عضلات پشت ساق پا
- عضلات پشت و جلوی ران
- عضلات کمری
- ماهیچه‌های کف دست و پا
- ماهیچه‌های شکم و پهلو
- ماهیچه‌های بازو
- ماهیچه‌های قلب و عضلات قفسه سینه
علل گرفتگی در عضلات
استفاده بیش از حد از یک عضله ، کشیدگی عضله یا به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت ماندن می تواند موجب گرفتگی عضلات گردد. در بسیاری از موارد البته علت ناشناخته باقی می ماند.
فشردگی عصب
فشردگی اعصاب در ستون فقرات دردی شبیه به گرفتگی در ساق پا ایجاد کند که درد با راه رفتن زیاد ، بدتر می شود. گرفتگی عضلات یکی از عکس العمل های ایمنی و طبیعی بدن نسبت به اختلالاتی است که در عملکرد ماهیچه یا رشته های عصبی اطراف آن اتفاق می افتد. گرفتگی پشت که بسیار شایع است معمولا بر اثر حرکت های ناگهانی و نامناسب اتفاق می افتد و باعث کشش های شدید در بافت ماهیچه ای و عصبی عضلات ناحیه می شود و با درد و ناراحتی همراه است.
کمبود مواد معدنی
گرفتگی عضلات در بسیاری موارد به بروز اختلال در تعادل مواد معدنی و آنزیم ها در بدن مربوط می شود. کاهش یا افزایش آن منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اول می شود.
کم آبی
اولین نشانه های گرفتگي عضلات ، درد شدیدی است که بسته به موقعیت ناحیه صدمه دیده ، در پشت یا گردن ظاهر می شود. این درد که با انقباض دردناک ماهیچه همراه است ، ممکن است بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و در اکثر موارد بدون نیاز به اقدام خاصی رفع می شود.
علل دیگر گرفتگی عضلات
- خستگی عضلانی و ورزش شدید
- حاملگی معمولا در سه ماهه سوم ایجاد می شود باید بعد از تولد نوزاد بهبود یابد
- نشستن طولانی مدت
- کمبود پتاسیم در مواد غذایی
- اختلال تنظیم کلسیم
- کمبود غذایی منیزیم
- مسمومیت با سموم مانند سرب
- برخی از بیماریها مثل میوتونی بصورت گرفتگی عضلانی خود را نشان می دهند که با سرما بدتر می شود.
چه کسانی بیشتر دچار گرفتگی عضلات می شوند؟
شرح دادیم که کدام ویتامین برای گرفتگی عضلات خوب است. لازم به ذکر است که گرفتگی عضلات در هر سن و سالی می‌تواند اتفاق بیفتد؛ اما در گروه‌های زیر احتمال بروز آن بیشتر است:
زنان باردار: جنین در حال رشد در رحم بانوان باردار باعث ایجاد فشار به اعصاب و رگ‌های خونی در قسمت پا می‌شود. علاوه بر این، یکی دیگر از عواملی که خطر گرفتگی عضلات را در زنان باردار افزایش می‌دهد، عدم تعادل الکترولیت‌ها در دوران بارداری است.
افراد مسن: با افزایش سن، عملکرد عضلانی و عصبی کاهش یافته و بی‌حسی در اندام‌ها و کرامپ عضلانی رخ می‌دهد.
ورزشکاران: ورزشکاران به ویژه شناگران یا دوندگان که از عضلات خود خیلی زیاد استفاده می‌کنند، اگر قبل از ورزش بدن خود را خوب گرم نکنند، دچار گرفتگی عضلات می‌شوند.
درمان گرفتگی عضلانی
برای اکثر افراد، گرفتگی‌های عضلانی به میزان زیادی آزار دهنده هستند و اغلب با برخی از ماساژهای سبک، تمرینات کششی و سبک زندگی فعال‌تر، باز می‌شوند. برای تعداد معدودی، گرفتگی عضلانی می‌تواند باعث ایجاد درد بسیاری شود تا در فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد کند. گرچه گرفتگی‌های عضلانی معمول هستند اما کاملاً بی ضرر نیستند. اگر گرفتگی عضلانی آن‌قدر شدید باشد که باعث درد شدیدی شود، ممکن است باعث پارگی فیبرهای میکرو بافت عضلانی شود. با گذشت زمان، این پارگی باعث ایجاد زخم می‌شود و بافت خاصیت ارتجاعی را از دست می‌دهد که بخشی از دلایل انعطاف‌پذیری بدن است. روش‌های زیر اغلب برای درمان گرفتگی عضلانی، قابل اجرا هستند:
تحریک الکتریکی
انواع کشش‌های درمانی
تمرینات اصلاحی
تمرینات کششی
فیزیوتراپی
انواع ماساژ درمانی
پیاده روی آهسته و صحیح
لیزر درمانی سطح پایین
نتیجه گیری
گرفتگی عصبی عضلات یکی از مشکلاتی است که می‌تواند هر فردی با هر سن و جنسیتی را درگیر کند. معمولا اسپاسم عضلانی عصبی جدی نبوده و نشانه مشکل خاصی نیست. اما گاهی هم ممکن است بیماری زمینه‌ای باعث بروز این عارضه شده باشد. اگر گرفتگی عضلات بیش از ۱۰ دقیقه طول کشید یا با روش‌های خانگی درمان نشد، باید به دکتر ارتوپد مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.
